Eksperyment pod tytułem Tertio Millennio Seminar on the Free Society rozpoczął się po raz trzydziesty trzeci. Hipoteza robocza: czy da się w trzy tygodnie, w warunkach krakowskiego lipca, stworzyć międzynarodową wspólnotę zdolną do poważnej debaty o fundamentach wolności? Po raz kolejny podjęliśmy próbę weryfikacji. W naszym laboratorium – czyli w gościnnych murach jednego z krakowskich klasztorów – zamknęliśmy grupę studentów z Ameryki Północnej i Europy Środkowo-Wschodniej. Zderzenie kulturowe w kontrolowanych warunkach.
Architekci tego intelektualnego poligonu – Michael Novak, Rocco Buttiglione, o. Richard John Neuhaus, o. Maciej Zięba OP i George Weigel – założyli w 1992 roku, że dialog nad katolicką nauką społeczną jest nie tylko możliwy, ale i konieczny. My co roku sprawdzamy, ile ta teza wytrzymuje w starciu z nowym pokoleniem.
Anatomia wolności na stole sekcyjnym
Jak co roku, dokonujemy intelektualnej „sekcji zwłok” idei wolnego społeczeństwa, by sprawdzić, które organy wciąż funkcjonują, a gdzie szerzy się patologia. Na stół trafiają trzy kluczowe systemy, których współistnienie – jak twierdził Jan Paweł II w Centesimus Annus, naszym głównym podręczniku do tej wiwisekcji – warunkuje zdrowie organizmu: demokratyczny ustrój polityczny, wolna gospodarka i (najważniejszy, a zarazem najbardziej podatny na infekcje) system wartości, czyli kultura moralna.
Analizujemy nie tylko klasyczne teksty. Pod lupę bierzemy współczesne wyzwania: moralny kryzys globalnego kapitalizmu, postępującą sekularyzację, kwestię wolności religijnej w coraz bardziej homogenicznym dyskursie czy bioetykę. Diagnoza rzadko bywa optymistyczna, ale celem nie jest terapia, lecz rzetelny opis przypadku.
Testy w warunkach ekstremalnych
Sama teoria to jednak praca w sterylnych warunkach. Dlatego nasz eksperyment obejmuje też „testy terenowe”. Program przewiduje ekspozycję na dane historyczne o dużej mocy oddziaływania. Wizyta w Auschwitz nie jest wycieczką, lecz testem warunków zewnętrznych dla każdej humanistycznej teorii. Wędrówka po krakowskim Kazimierzu czy wizyta w Częstochowie to studium przypadku (case study) skomplikowanej tkanki polskiej tożsamości. Podążanie śladami Karola Wojtyły to z kolei próba zrozumienia, jak genius loci kształtuje jednostkę.
To nie tylko transfer wiedzy, ale też trening adaptacyjny. Każdy dzień to również możliwość wspólnej modlitwy i Mszy Świętej – próba sprawdzenia, czy wymiar duchowy jest w stanie zintegrować to, co intelektualnie dzieli.
Przez najbliższe tygodnie będziemy obserwować, jak ta intelektualna i duchowa mieszanka przebiega. O wynikach poinformujemy. Pozdrawiamy absolwentów poprzednich 32 iteracji tego eksperymentu. Trzymajcie kciuki za najnowszy rocznik.
