• Temat Miesiąca
  • O nas
    • O nas
    • Zespół
    • Media o nas
    • Historia
    • Absolwenci
    • Dołącz do nas
  • Publikacje
    • AzymutTeksty uznanych autorów z pisma „Azymut”, wydawanego w przeszłości przez Tertio.
    • WitrażWspółczesna interpretacja nauczania społecznego Kościoła.
    • Historia w witrażuHistoria w pryzmacie KNS.
    • Kultura w witrażuO dziełach kultury nawiązujących do chrześcijaństwa.
    • Świat w witrażuO problemach społecznych na świecie w pryzmacie nauczania społecznego Kościoła.
    • Witraż republikańskiO chadeckiej trosce o dobro wspólne.
    • Witraż naukowyZagadnienia naukowe pod szkiełkiem nauczania społecznego Kościoła.
    • Globalne Południe pod LupąOcena bieżących wydarzeń na Globalnym Południu.
    • George WeigelBieżące teksty wybitnego amerykańskiego intelektualisty i przyjaciela Tertio.
    • KościółSzeroko i z różnych perspektyw o sacrum i profanum.
  • Wydarzenia
  • Podcast
  • Projekty
    • Konkurs Papieski dla studentówWokół nauczania Jana Pawła II – nagrodą roczne stypendium w Rzymie o wartości 15 000 euro.
    • TertionIntegracyjno-modlitewny zjazd absolwentów, wolontariuszy, sponsorów i przyjaciół Instytutu z rodzinami.
    • XXI Ogólnopolski Konkurs PapieskiJeden z największych o życiu i nauczaniu Jana Pawła II; dotąd wzięło w nim udział ok. 35 000 osób, nagrody główne: wycieczka do Rzymu.
    • Obóz Integracyjno-Naukowy dla Maturzystów i Studentów 2025 [TRWAJĄ ZAPISY]Okazja do spróbowania swoich sił w debatach, udziału w warsztatach i panelach dyskusyjnych.
    • Tertio Millennio on the free societyTrzytygodniowe, w pełni finansowane (8000 złotych) seminarium międzynarodowe.
    • Szkoła ZimowaKilkudniowe spotkanie dla studentów obejmujące wykłady, dyskusje oraz integracje.
    • Dar na 100“Pomnik” inicjatyw modlitewnych i charytatywnych Polaków na stulecie urodzin Jana Pawła II.
    • Szkoła WrześniowaTygodniowe seminarium o nauczaniu społecznym w Wadowicach.
    • Spotkania w LaskachIntegracyjno-modlitewny zjazd osób obecnie związanych z Instytutem.
    • TygielWeekendowa konferencja w Lublinie o problemach społecznych i politycznych.
  • Kontakt
  • Wsparcie
  • Witraż republikański
    15 grudnia 2024
  • Jakub Horbacz,
  • Czas czytania: 4 min

Gdzie jesteś, społeczny etosie?

Nagromadzenie nikomu niepotrzebnych antagonizujących komentarzy w mediach społecznościowych, szalejąca nienawiść i ujadanie, słowa, które tracą swoją moc tworzenia i szukania dialogu i stają się jałowe. Czy to musi być ścieżka dzisiejszego świata? Czy muszą nią podążać dzisiejsi dwudziesto- i trzydziestolatkowie angażujący się w debatę publiczną? Nie idźmy tą drogą.

Niech odrodzi nasz świat – społeczny etos odpowiedzialności za wyrażane słowo. W każdej dekadzie można napisać tak samo i zawsze czuć potrzebę takiego wezwania. Zgodzą się z tym nie tylko historiozofowie, ale i ci, którzy w słowie odkrywają znaczenia – pośród codziennego zabiegania, w społeczeństwie zmęczenia (jak podpowie Byung-Chul Han). Gdzieś jednak ciągle nam się gubi skoncentrowanie na wielkich ideach triady platońskiej, w poszukiwaniu prawdy, dobra i piękna. Taka może być nasza droga, droga rzymska, bo na podstawie pamięci o źródłach. Z natchnienia lekturą Rémiego Brague’a płynie ten przebłysk optymizmu w Europie nienapuszonej, ale świadomej swoich wartości, zarazem krytycznej wobec własnych słabości. Europie, która humanistycznie powtórnie mogłaby się stać rzymska.

„Ta szkoła mądrości jest znad Morza Śródziemnego, a także z Polski, bo nasi przodkowie tę mądrość przyjęli i duchowo Polska, można to rzec, leży nie nad Bałtykiem, lecz jednocześnie nad Morzem Śródziemnym”. Zwracał na to uwagę Zygmunt Kubiak w Przestrzeni dzieł wiecznych, na tropach Polski śródziemnomorskiej. Pisał o tym Zbigniew Herbert, z przeświadczeniem, że klasyczne odniesienia do cywilizacji greckiej i rzymskiej pomogą nam i dziś stawiać opór współczesnym barbarzyństwom. Zanik pamięci kulturowej może bowiem prowadzić do osłabienia cnót obywatelskich. Z Herbertowego eseju Lekcja łaciny wyczytujemy znaczenia płynące ze świadomości zaangażowania społecznego, z wyidealizowanego uniwersum łacińskiego jako źródła prawdy i szlachetności w kontraście do kłamstwa – „A przede wszystkim zapoznaj się ze strukturą zdań warunkowych, aby w nich nie było miejsca na oszustwa, na szantaż, na kłamstwo”.

To obraz odległy w historii, lecz aktualny, wzięty jeszcze od Arystotelesa, który wskazywał, że uczestnictwo w polityce stanowi moralną powinność obywatela. Dodaje to trochę odwagi w momencie, kiedy tak łatwo na brutalizację życia politycznego, populizm i stadne instynkty działania środowisk politycznych, kiedy łatwo odpowiedzieć wycofaniem, schowaniem się w bibliotece. Łatwiej przecież opowiadać o klasycznych ideałach z oddali, jednak patria i jej współczesna agora wzywają. Wyzwaniem zatem dla współczesnych dwudziesto- i trzydziestolatków na agorze – w polityce rozumianej jako troska o dobro wspólne – w debacie publicznej, w mediach, na uczelni, pozostaje tworzenie nowej jakości pośród różnych wrażliwości politycznych, wyzwanie jednakie od lewicy do prawicy. Z podkreśleniem roli mądrego patriotyzmu Polska to przecież przestrzeń wspólna. Zanurzając się w „starych zaklęciach ludzkości”, można wydobyć z nich społeczny etos, który uczy powinności względem grupy.

Kultura postnowoczesności dezawuuje ludzką wrażliwość w myśleniu człowieka Zachodu, ponieważ odcięta od źródła, od duchowości, nie radzi sobie zarówno na poziomie instytucjonalnym (kryzys instytucji europejskich), jak i osobowym. Nieumiejętność nadawania swojej działalności sensu rodzi antyintelektualne praktyki quasi-barbarzyńskie, odbiera pięknu znaczenie piękna. Wysusza źródła pojęć, wygaszając ich pierwotny blask.

Kłamstwom, niesprawiedliwościom, nierównościom odpowiadajmy nową jakością w odnowieniu społecznego etosu brania odpowiedzialności za wyrażane słowo. Remedium nie znajduje się w żadnym populizmie, ale w jakości debaty, szacunku do adwersarzy – bez względu na naiwność tego twierdzenia. Wierzę, że da się inaczej. Jak mówił Herbert w rozmowie z Zuzanną Jastrzębską, „trzeba wykopać z bogatej i różnorodnej tradycji ludzkości potrzebne nam także dzisiaj wzory odwagi, męstwa, tolerancji, obrony słabszych, poczucia sprawiedliwości”. Lustro historii z pewnością nam w tym pomoże, choćby słońce Republiki chyliło się ku zachodowi.

Tekst pierwotnie ukazał się na łamach „Wszystko co najważniejsze” pod nazwą „Gdzie jesteś, społeczny etosie?”

Obraz (kadrowany): Andrea del Sarto, Dyskusja o Trójcy Świętej, Web Gallery of Art, domena publiczna

Tagi: ArystotelesByung-Chul HandebataetosHerbertkultura dyskusjiLekcja łacinypatriaPlatonRémi BragueZygmunt Kubiak
Jakub Horbacz
Jakub HorbaczCzuły obserwator rzeczywistości, z zamiłowaniem do kultury na czele z literaturą. Doktorant w dziedzinie literaturoznawstwa. Autor artykułów z zakresu kultury oraz życia publicznego.

Zobacz Również

AnalizaWitraż republikański
Debata publiczna w Polsce w czasach polaryzacji – wolność słowa i jej granice Aleksandra Mirkowicz, 29 maja 2025
OpiniaWitraż republikański
Ordo amoris kontra polityka migracyjna Anna Tarnacka, 25 marca 2025
Więcej artykułów z tej kategorii

Wyszukaj
Najnowsze publikacje
  • JP2 Studies - przybyłem, zobaczyłem, zwyciężyłem [FOTOR...
  • Krucjata – akt miłosierdzia względem chrześcijan na Wsc...
  • Od pasji do misji: nasz rok na Angelicum
  • Tertion 2025 – trzy dekady, jedna wspólnota [FOTORELACJ...
  • Papież Franciszek i dyplomacja w cieniu rosyjskiej agre...
Zbliżające się wydarzenia
  • Kajaki Tertio 2025 – Czarna Hańcza i ... 11.07 - 13.07.2025
  • Obóz Integracyjno-Naukowy dla Maturzy... 16.09 - 25.09.2025
  • Spotkanie środowiskowe w Laskach R... 24.10 - 26.10.2025
Kategorie
  • Analiza
  • Azymut
  • George Weigel
  • Globalne Południe pod Lupą
  • Historia w witrażu
  • Kościół
  • Krótko
  • Kultura w witrażu
  • Opinia
  • Podcast
  • Recenzja
  • Relacja
  • Reportaż
  • Rozmowa
  • Świat w witrażu
  • Temat miesiąca
  • Tertio
  • Witraż
  • Witraż naukowy
  • Witraż republikański
Najnowsze publikacje
  • JP2 Studies - przybyłem, zobaczyłem, zwyciężyłem [...
  • Krucjata – akt miłosierdzia względem chrześcijan n...
  • Od pasji do misji: nasz rok na Angelicum
  • Tertion 2025 – trzy dekady, jedna wspólnota [FOTOREL...
  • Papież Franciszek i dyplomacja w cieniu rosyjskiej agr...
×
Zapisz się do newslettera

Chcesz być na bieżąco z Tertio? Dowiedzieć się o najnowszych wydarzeniach i projektach? Dostać informacje o możliwościach wsparcia naszej działalności? Jeśli tak, to zapisz się do naszego newslettera! Znajdziesz tu: aktualności z życia fundacji, informacje o naszych projektach i działaniach, propozycje wsparcia naszej działalności oraz treści, których nie znajdziesz nigdzie indziej!

Kontakt
  • Telefon: 667 721 263
  • Email: instytut@tertio.pl
  • Adres: ul. Grodzka 7/2,
    50-120 Wrocław
Wesprzyj nas
  • NIP: 676 21 95 471
  • KRS: 0000036659
  • Numer rachunku bankowego:
    33 1240 4706 1111 0000 5168 6138
Nasze social media

Polityka prywatności

© Copyright 2024 Divib Media