• Temat Miesiąca
  • O nas
    • O nas
    • Zespół
    • Media o nas
    • Historia
    • Absolwenci
    • Dołącz do nas
  • Publikacje
    • AzymutTeksty uznanych autorów z pisma „Azymut”, wydawanego w przeszłości przez Tertio.
    • WitrażWspółczesna interpretacja nauczania społecznego Kościoła.
    • Historia w witrażuHistoria w pryzmacie KNS.
    • Kultura w witrażuO dziełach kultury nawiązujących do chrześcijaństwa.
    • Świat w witrażuO problemach społecznych na świecie w pryzmacie nauczania społecznego Kościoła.
    • Witraż republikańskiO chadeckiej trosce o dobro wspólne.
    • Witraż naukowyZagadnienia naukowe pod szkiełkiem nauczania społecznego Kościoła.
    • Globalne Południe pod LupąOcena bieżących wydarzeń na Globalnym Południu.
    • George WeigelBieżące teksty wybitnego amerykańskiego intelektualisty i przyjaciela Tertio.
    • KościółSzeroko i z różnych perspektyw o sacrum i profanum.
  • Wydarzenia
  • Podcast
  • Projekty
    • TertionIntegracyjno-modlitewny zjazd absolwentów, wolontariuszy, sponsorów i przyjaciół Instytutu z rodzinami.
    • Konkurs Papieski dla studentówWokół nauczania Jana Pawła II – nagrodą roczne stypendium w Rzymie o wartości 15 000 euro.
    • XXI Ogólnopolski Konkurs PapieskiJeden z największych o życiu i nauczaniu Jana Pawła II; dotąd wzięło w nim udział ok. 35 000 osób, nagrody główne: wycieczka do Rzymu.
    • Obóz Integracyjno-Naukowy dla Maturzystów i Studentów 2025 [TRWAJĄ ZAPISY]Okazja do spróbowania swoich sił w debatach, udziału w warsztatach i panelach dyskusyjnych.
    • Tertio Millennio on the free societyTrzytygodniowe, w pełni finansowane (8000 złotych) seminarium międzynarodowe.
    • Szkoła ZimowaKilkudniowe spotkanie dla studentów obejmujące wykłady, dyskusje oraz integracje.
    • Dar na 100“Pomnik” inicjatyw modlitewnych i charytatywnych Polaków na stulecie urodzin Jana Pawła II.
    • Szkoła WrześniowaTygodniowe seminarium o nauczaniu społecznym w Wadowicach.
    • Spotkania w LaskachIntegracyjno-modlitewny zjazd osób obecnie związanych z Instytutem.
    • TygielWeekendowa konferencja w Lublinie o problemach społecznych i politycznych.
  • Kontakt
  • Wsparcie
  • Opinia Witraż republikański
    25 marca 2025
  • Anna Tarnacka,
  • Czas czytania: 7 min

Ordo amoris kontra polityka migracyjna

W ostatnich miesiącach gwałtownie zmieniają się kierunki polityki zagranicznej i wewnętrznej, w które wplatają się… wątki teologiczne.

Amerykańska teologia polityczna

Pod koniec stycznia, w wywiadzie dla telewizji Fox News, świeżo zaprzysiężony wiceprezydent Stanów Zjednoczonych J.D. Vance zaskoczył amerykańską (i nie tylko) opinię publiczną, wywołując gorącą medialną debatę. Emocje wzbudziła przede wszystkim wypowiedź na bardzo aktualny w USA temat migracji. Vance krytykował postawę osób odczuwających więcej współczucia dla obywateli innych państw, którzy niekoniecznie legalnie dostali się do Stanów, niż dla własnych współrodaków. W wywiadzie powołał się pośrednio na, jak to określił, „starożytną chrześcijańską koncepcję”, tworzącą hierarchię miłowania, a zatem nakazującą w pierwszej kolejności kochać rodzinę, później rodaków, a później dopiero każdego innego człowieka.

Jako że słowa te odbiły się szerokim echem w mediach, dyskusja przeniosła się na poziom portalu X. Tam już wprost, w odpowiedzi na krytykę ze strony Rory’ego Stewarta, Vance powołał się na koncepcję ordo amoris – porządku miłości. Jako katolików, cieszyć nas może, chociaż z pewnością chwilowe, zainteresowanie opinii publicznej klasyczną chrześcijańską koncepcją, nieco zapomnianą wśród skarbów mądrości Kościoła. Umiejscawiając jednak te słowa na tle innych działań i słów Vance’a można mieć jednak wątpliwości, czy nie wyświadcza on Kościołowi niedźwiedziej przysługi. Jednak szkopuł sprawy tkwi w czym innym – czy amerykański wiceprezydent, protestancki konwertyta, słusznie powołuje się na porządek miłowania, broniąc w ten sposób polityki migracyjnej nowej administracji Donalda Trumpa?

A jeśli kto nie dba o swoich…

Zacznijmy od wyjaśnienia genezy pojęcia. Jego pierwotnych źródeł możemy szukać w Piśmie Świętym. Św. Paweł w Liście do Tymoteusza, wskazując na zasady pomocy wdowom w młodym jeszcze Kościele, poleca je najpierw trosce własnych dzieci, dopiero potem wspólnoty. Dalej pisze też: A jeśli kto nie dba o swoich, a zwłaszcza o domowników, wyparł się wiary i gorszy jest od niewierzącego (1 Tm 5,8).

Opierając się na fundamencie Pisma Świętego, Augustyn z Hippony, jeden z ojców i doktorów Kościoła, jako pierwszy sformułował i nazwał tę koncepcję w swoim dziele Państwo Boże: „Zdaje mi się przeto, że krótko a trafnie określiliśmy cnotę jako porządek miłowaniu (ordo amoris)”. Święty Augustyn dochodzi do wniosku, że grzech ludzki jest skutkiem zatracenia owego porządku – zbytniego poważania dobra niewartego takiego starania, i zaniedbania takiego, o jakie człowiek w danych okolicznościach powinien się starać. Chociaż więc „wszystkich należy jednakowo kochać”, to jednak „[…] nie wszystkim możemy pomóc, więc trzeba pomagać tym, którzy ze względu na miejsce, czas albo inne okoliczności niejako losem są z nami bliżej złączeni” (św. Augustyn, O nauce chrześcijańskiej).

Św. Tomasz rozwija jeszcze tę myśl, poświęcając jej jeden z artykułów Sumy teologicznej (S.Th.). Jak wskazuje, wydawać się może, że skoro wszystkim ludziom powinniśmy życzyć tego samego dobra (zbawienia), to wszystkich jednakowo kochamy. Perspektywę zmienia jednak aspekt negatywny. Brak miłości rodziców jest większą niesprawiedliwością wobec nich niż brak miłości dla przypadkowego przechodnia (S.Th., II-II, q. 26). Akwinata podkreśla również, że jeśli miłość jest cnotą, to musi też być poddana rozumowi. Podlega logicznemu porządkowi, a zatem hierarchii.

Wróćmy jednak do kluczowego pytania: czy koncepcja ordo amoris może być teologicznym uzasadnieniem masowych deportacji migrantów, mających obecnie miejsce w Stanach Zjednoczonych?

Na granicy most, nie mur

10 lutego papież Franciszek wystosował do biskupów amerykańskich list, chcąc w tej sytuacji politycznej pobudzić ich do większej wrażliwości na godność osobową migrantów. Odniósł się w nim pośrednio do słów Vance’a, wskazując, że porządek miłowania musi być interpretowany z perspektywy przypowieści o miłosiernym Samarytaninie, a więc – według papieża – jako wezwanie do „budowania braterskiej wspólnoty otwartej na każdego” [tłum. własne]. Franciszek widzi w działaniach amerykańskiego rządu niebezpieczeństwo przedkładania interesu narodowego ponad dążenie do budowania mostów między ludźmi.

Czy niepokój papieża jest jednak słuszny? Czy ordo amoris rozumiane jako dbanie w pierwszej kolejności o dobro własnej rodziny czy wspólnoty jest sprzeczne z katolicką nauką społeczną?

Największym wyzwaniem dla polityka chcącego pozostać wiernym magisterium Kościoła jest znalezienie balansu pomiędzy prawem człowieka do opuszczenia swojego kraju ze słusznych powodów (Pacem in terris, 25) oraz prawem państwa do ochrony własnych granic. Katechizm Kościoła Katolickiego (KKK) w punkcie 2241 mówi, że władzom wolno prawnie regulować migrację, gdyż jest to potrzebne dla zachowania dobra wspólnego. Na migrantach również spoczywa odpowiedzialność: powinni z wdzięcznością szanować kulturę społeczeństwa, które ich przyjęło, respektować jego prawo i przyczyniać się do jego rozwoju (ibidem). Z tego punktu nauczania można też wyciągnąć wniosek, że jeśli powodem migracji nie jest poszukiwanie „bezpieczeństwa i środków do życia”, władze nie są zobowiązane ich przyjąć. Natomiast zasada preferencyjnej opcji na rzecz ubogich wskazuje na potrzebę serdecznego przyjęcia tych, którzy uciekają od głodu i wojen.

Sprzeczność, której nie ma

Ostatecznie wydaje się, że sprzeczność między porządkiem miłowania a otwartością na przybyszów jest pozorna. Nie można sądzić, że dbając najpierw o własne dzieci i współmałżonka, nie wystarczy nam już miłości dla nikogo innego. Przeciwnie – gdy porządek zostanie zachowany, dalsi bliźni powinni być kochani w takim stopniu, w jakim tego od nas potrzebują. Przypowieść o miłosiernym Samarytaninie wręcz potwierdza omawianą koncepcję; Samarytanin mógł przecież zachować swoje pieniądze i pomóc większej liczbie innych potrzebujących osób, zamiast skupić swój czas, wysiłek i majątek akurat na tej jednej, którą Bóg pozwolił mu spotkać na swojej drodze. W Ewangelii św. Łukasza potwierdza się refleksja Augustyna, przytoczona także w Sumie teologicznej: „Pomagaj przede wszystkim, stosownie do okoliczności, miejsca, czasu, czy potrzeby, tym, którzy są ci bliżsi niż ci, co ci są bliscy dzięki przypadkowi” (S.Th., II-II, q. 26, a. 6).

Paradoksalnie, ściślejsza kontrola i selekcja osób przekraczających granicę, łącznie z (czasami demonizowanymi) deportacjami przestępców w razie konieczności, mogłaby przyczynić się do lepszej realizacji miłosierdzia chrześcijańskiego. Obywatele państwa nie obawialiby się wzrostu przestępczości, a więc dobro społeczności bliższej, pozostającej zawsze pod szczególną opieką państwa – wspólnoty narodowej – pozostawałoby chronione. Równocześnie państwo byłoby w stanie przyjąć więcej osób rzeczywiście potrzebujących, które chciałyby zasymilować się ze społeczeństwem goszczącym, nie naruszając jego obyczajów.

Jak wiadomo, proste rozwiązania trudnych problemów rzadko są tak skuteczne, jak się wydają. Będziemy śledzić społeczną skuteczność teologicznych wędrówek intelektualnych J.D. Vance’a i ich wpływ na amerykańską geopolitykę.

 

Instytut Tertio Millennio, stawiając sobie za cel popularyzację nauczania społecznego Kościoła, ceni pluralizm opinii służący prawdzie, przy zachowaniu kultury dyskusji i wzajemnego szacunku. Teksty z tego działu przedstawiają opinię autorów, które nie zawsze odzwierciedlą poglądy redakcji – zapraszamy do polemiki z nimi, również na łamach tertio.pl.

Tagi: AugustynFox NewsJ. D. Vanceordo amorissuma teologicznaTomasz z Akwinu
Anna Tarnacka
Anna TarnackaStudentka prawa na Uniwersytecie Warszawskim, pasjonatka wszystkiego co iberyjskie (zatem również portugalskie). Próbuje dowiedzieć się o świecie wszystkiego, co przybliży ją do Prawdy. Zakochana w Tradycji katolickej i historii Kościoła, chociaż ta nie zawsze była prosta.

Zobacz Również

Globalne Południe pod LupąOpinia
Koniec mitu irańskiej potęgi? Izrael pisze nowy porządek regionu Marcin Lupa, 16 czerwca 2025
KościółOpinia
Wierzę… od 1700 lat. O dziedzictwie Soboru w Nicei Gabriela Kozielska, 20 maja 2025
Więcej artykułów z tej kategorii

Wyszukaj
Najnowsze publikacje
  • [DEADLINE 9 lipca] Konkurs Papieski: 12 000€ na roczne ...
  • Słowo stało się ciałem. Chrześcijańska apologia cielesn...
  • [FOTORELACJA] XXI Ogólnopolski Konkurs Papieski dla szk...
  • Koniec mitu irańskiej potęgi? Izrael pisze nowy porząde...
  • Kompas w stuleciu rzezi. Jak Kościół uczył się mówić o ...
Zbliżające się wydarzenia
  • Tertion
    Tertion 2025 19.06 - 22.06.2025
  • Kajaki Tertio 2025 – Czarna Hańcza i ... 11.07 - 13.07.2025
  • Obóz Integracyjno-Naukowy dla Maturzy... 16.09 - 25.09.2025
  • Spotkanie środowiskowe w Laskach R... 24.10 - 26.10.2025
Kategorie
  • Analiza
  • Azymut
  • George Weigel
  • Globalne Południe pod Lupą
  • Historia w witrażu
  • Kościół
  • Krótko
  • Kultura w witrażu
  • Opinia
  • Podcast
  • Recenzja
  • Reportaż
  • Rozmowa
  • Świat w witrażu
  • Temat miesiąca
  • Tertio
  • Witraż
  • Witraż naukowy
  • Witraż republikański
Najnowsze publikacje
  • [DEADLINE 9 lipca] Konkurs Papieski: 12 000€ na roczn...
  • Słowo stało się ciałem. Chrześcijańska apologia c...
  • [FOTORELACJA] XXI Ogólnopolski Konkurs Papieski dla sz...
  • Koniec mitu irańskiej potęgi? Izrael pisze nowy porz�...
  • Kompas w stuleciu rzezi. Jak Kościół uczył się mó...
×
Zapisz się do newslettera

Chcesz być na bieżąco z Tertio? Dowiedzieć się o najnowszych wydarzeniach i projektach? Dostać informacje o możliwościach wsparcia naszej działalności? Jeśli tak, to zapisz się do naszego newslettera! Znajdziesz tu: aktualności z życia fundacji, informacje o naszych projektach i działaniach, propozycje wsparcia naszej działalności oraz treści, których nie znajdziesz nigdzie indziej!

Kontakt
  • Telefon: 667 721 263
  • Email: instytut@tertio.pl
  • Adres: ul. Grodzka 7/2,
    50-120 Wrocław
Wesprzyj nas
  • NIP: 676 21 95 471
  • KRS: 0000036659
  • Numer rachunku bankowego:
    33 1240 4706 1111 0000 5168 6138
Nasze social media

Polityka prywatności

© Copyright 2024 Divib Media