• online

Kościół wobec AI [temat miesiąca – lipiec 2025]

Temat miesiąca tertio.pl to kontynuacja naszych działań popularyzujących katolicką naukę społeczną. Przez 30 lat zrealizowaliśmy wiele projektów, takich jak Dar na 100, 56 edycji Szkół Zimowych czy 33 edycje Tertio Millennio Seminar.

Sztuczna inteligencja z impetem wkroczyła w naszą codzienność, stając się jednym z najistotniejszych technologicznych skoków naszych czasów. Kształtuje sposób, w jaki pracujemy, komunikujemy się, a nawet myślimy. Dlatego w lipcu podejmujemy refleksję nad tematem „Kościół wobec sztucznej inteligencji”, szukając odpowiedzi na pytania o naturę człowieka, granice technologii i miejsce Boga w cyfrowym świecie.

Nasze rozważania jak zawsze opieramy na bogatej tradycji katolickiej nauki społecznej, czerpiąc inspirację z najnowszych dokumentów Kościoła oraz współczesnej myśli teologicznej i filozoficznej. Chcemy spojrzeć na AI nie tylko jako na narzędzie, ale jako na zjawisko, które stawia nam fundamentalne wyzwania antropologiczne.

Jednym z kluczowych pytań, które wybrzmi w tym miesiącu, jest to o język i podmiotowość. Gdy sztuczna inteligencja z łatwością posługuje się zaimkiem „ja”, generując teksty pełne osobistych zwrotów, zmusza nas do refleksji: kto tak naprawdę mówi? Jak pokazuje analiza teologiczna, słowa takie jak „ja”, „ty”, „tutaj” czy „teraz” nie są jedynie znakami. Zakorzeniają komunikację w realnym, ucieleśnionym spotkaniu osób. Groźba normalizacji „słów niczyich”, oderwanych od podmiotu, może prowadzić do dewaluacji autentycznej, międzyludzkiej obecności – tej samej, która stanowi fundament naszego życia sakramentalnego. Czy w świecie komunikacji z bezosobowymi bytami potrafimy jeszcze ocalić teologię prawdziwego, cielesnego spotkania, które jest nośnikiem łaski?

Drugim istotnym wymiarem jest wpływ AI na naszą ludzką inteligencję. Czy bezkrytyczne poleganie na algorytmach nie osłabia naszych naturalnych zdolności poznawczych, takich jak krytyczne myślenie? Współczesne badania zdają się potwierdzać, że nadmierne zaufanie do technologii prowadzi do zaniku kluczowych umiejętności, które pozwalają nam rozeznawać prawdę i podejmować świadome decyzje. Kościół, przypominając o integralnej wizji człowieka, podkreśla, że inteligencja to nie tylko funkcja obliczeniowa. To zdolność do dialogu, współpracy, solidarności i „smakowania tego, co prawdziwe, dobre i piękne”. Zastanowimy się, jak korzystać z potężnych narzędzi, które oferuje AI, nie tracąc przy tym pełni naszego człowieczeństwa i integralności osoby.

W lipcu poprzez kolejne publikacje będziemy zgłębiać te zagadnienia. Spróbujemy uniknąć zarówno technofobii, jak i naiwnego entuzjazmu. Zapraszamy do wspólnej refleksji nad tym, jak człowiek może odnaleźć się w erze sztucznej inteligencji.

Publikacja z serii w każdy weekend.

Czytaj

Sztuczna inteligencja osłabia funkcje poznawcze

Najnowsze badania z zakresu psychologii poznawczej potwierdzają, że nadmierne, oparte na dużym zaufaniu korzystanie ze sztucznej inteligencji wcale nie prowadzi do spełnienia transhumanistycznych marzeń o technologicznym nadczłowieku. Skutkuje raczej osłabieniem kluczowych funkcji poznawczych, które umożliwiają osobie krytyczną ocenę rzeczywistości i podejmowanie przemyślanych decyzji – pisze Jędrzej Stefanowicz.

Czytaj tutaj

Czytaj

Kto mówi „ja”, gdy mówi AI? Teologia w czasach ChatGPT

XVII-wieczny spór o spowiedź na odległość wydaje się teologiczną ciekawostką. Dotyka jednak wciąż aktualnego problemu: co tak naprawdę konstytuuje sakramentalny znak – sama formuła czy ucieleśnione spotkanie? Dziś AI, która z łatwością generuje tekst, tworzy iluzję podmiotu, mówiąc „ja”, choć za tym słowem nie stoi żadna osoba. Czy w świecie, który normalizuje komunikację z bytami bezosobowymi, potrafimy jeszcze ocalić teologię prawdziwego spotkania? Pisze Jędrzej Stefanowicz.

Czytaj tutaj

Czytaj

Świadomość i etyczne granice transhumanizmu

Do tej pory świadomość – zdolność do subiektywnego odczuwania świata – była cechą zarezerwowaną dla istot biologicznych. Jednak postęp w dziedzinie sztucznej inteligencji sprawia, że ta granica zaczyna się zacierać. Czy możliwy jest świat, w którym nie tylko ludzie będą dysponować świadomością, a pojęcie „praw człowieka” będzie musiało objąć również byty nieorganiczne?  – pisze Jarosław Herman

Czytaj tutaj

Poprzednie edycje

Źródła katolickiej nauki społecznej [maj 2025]
Wojna i pokój [czerwiec 2025]